سیستم اطفاء حریق مجموعه‌ای از تجهیزات و روش‌ها است که برای تشخیص، کنترل و خاموش کردن آتش به‌طور خودکار یا دستی طراحی شده‌اند. اهمیت این سیستم‌ها در جلوگیری از گسترش آتش، کاهش خسارات جانی و مالی و حفظ ایمنی در ساختمان‌ها، صنایع و اماکن عمومی است. نصب و نگهداری مناسب سیستم‌های اطفاء حریق نقش حیاتی در ایجاد محیطی امن و مطمئن برای افراد و دارایی‌ها دارد. در این مطلب به بررسی سیستم اطفاء حریق دستی یعنی همان کپسول آتش نشانی می‌پردازیم.
سیستم اطفاء حریق دستی چیست؟
سیستم اطفاء حریق دستی به تجهیزاتی اطلاق می‌شود که برای مقابله با آتش به‌صورت دستی و توسط افراد استفاده می‌شوند.
کپسول‌های آتش نشانی متداول‌ترین نوع این سیستم‌ها هستند. کپسول‌های آتش نشانی به‌عنوان یکی از مهمترین ابزارهای اطفاء حریق دستی، نقش حیاتی در کنترل و خاموش کردن آتش‌سوزی‌های کوچک و جلوگیری از گسترش آن‌ها دارند.
این سیستم‌ها به‌طور گسترده در ساختمان‌ها، خودروها، صنایع و اماکن عمومی نصب می‌شوند و به افراد این امکان را می‌دهند تا در لحظات اولیه وقوع آتش‌سوزی، به‌سرعت واکنش نشان دهند.
اهمیت کپسول‌های آتش نشانی در این است که می‌توانند از تبدیل آتش‌سوزی‌های کوچک به فجایع بزرگ جلوگیری کرده و از خسارات جانی و مالی قابل توجهی بکاهند.
آموزش نحوه استفاده صحیح از این کپسول‌ها و نگهداری منظم آن‌ها، اطمینان می‌دهد که در مواقع اضطراری به‌درستی عمل کنند و ایمنی محیط را افزایش دهند.
در صورت نیاز به مشاوره رایگان با ما تماس بگیرید
021-44945007-8 و 09911677491
انواع سیستم اطفاء حریق دستی
کپسول‌های آتش نشانی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین تجهیزات آتش نشانی، در انواع مختلفی تولید می‌شوند که هر کدام برای خاموش کردن نوع خاصی از آتش مناسب هستند. انواع اصلی کپسول‌های آتش نشانی عبارتند از:
کپسول دی‌اکسید کربن (CO₂)
- مناسب برای آتش‌های کلاس B و C و همچنین تجهیزات الکتریکی.
- با جایگزینی اکسیژن، آتش را خاموش می‌کند و اثری از خود باقی نمی‌گذارد.
- برای فضاهای کوچک و بسته مناسب است اما در فضای باز کارایی کمتری دارد.
کپسول پودر خشک
- مناسب برای آتش‌های کلاس A، B (مایعات قابل اشتعال مانند بنزین و نفت) و C (گازهای قابل اشتعال مانند پروپان).
- پودر خشک با ایجاد لایه‌ای بر روی آتش، مانع از رسیدن اکسیژن به آن می‌شود.
- ممکن است پس از استفاده، باعث آلودگی محیط شود.
کپسول آب و گاز
- مناسب برای خاموش کردن آتش‌های کلاس A (مواد جامد مانند چوب، کاغذ و پارچه).
- از آب برای خنک‌کردن و گاز برای پراکنده‌کردن آن استفاده می‌شود.
- برای آتش‌سوزی‌های ناشی از مایعات قابل اشتعال یا تجهیزات الکتریکی مناسب نیست.
کپسول مواد شیمیایی تر (Wet Chemical)
- مناسب برای آتش‌های کلاس K (روغن‌ها و چربی‌های آشپزخانه).
- با ایجاد لایه‌ای صابونی، چربی را خنک کرده و از اشتعال مجدد جلوگیری می‌کند.
- بیشتر در آشپزخانه‌های تجاری استفاده می‌شود.
کپسول هالوژنه (هالون)
- مناسب برای آتش‌های کلاس B و C و تجهیزات الکتریکی.
- با اختلال در واکنش‌های شیمیایی آتش، آن را خاموش می‌کند.
- به دلیل اثرات مخرب بر لایه اوزون، استفاده از آن در بسیاری از کشورها محدود شده است.
کپسول فوم
- مناسب برای آتش‌های کلاس A و B.
- با ایجاد لایه‌ای از فوم، مانع از رسیدن اکسیژن به آتش می‌شود و همچنین اثر خنک‌کنندگی دارد.
- برای آتش‌سوزی‌های ناشی از تجهیزات الکتریکی مناسب نیست.
انتخاب نوع مناسب کپسول آتش نشانی به نوع مواد قابل اشتعال در محیط و خطرات موجود بستگی دارد.
روش استفاده از کپسول آتش نشانی
استفاده صحیح از سیستم اطفاء حریق دستی یا همان کپسول آتش نشانی در مواقع اضطراری می‌تواند از گسترش آتش جلوگیری کرده و جان و مال افراد را نجات دهد.
مراحل استفاده از کپسول آتش نشانی به شرح زیر است:
آماده‌سازی کپسول
کپسول را از جای خود برداشته و در فاصله ایمن از آتش قرار دهید. ضامن کپسول (پین قفل‌کننده) را بیرون بکشید تا کپسول فعال شود. نازل یا شلنگ کپسول را به سمت آتش بگیرید.
موقعیت‌گیری مناسب
پشت به باد بایستید تا دود و حرارت آتش به سمت شما نیاید. فاصله ایمن از آتش را رعایت کنید (معمولاً ۲ تا ۳ متر).
شلیک مواد اطفایی
دسته کپسول (اهرم) را فشار دهید تا مواد اطفایی (آب، پودر، گاز و …) آزاد شود. نازل کپسول را به صورت رفت و برگشتی (چپ و راست) به سمت پایه آتش حرکت دهید تا تمام سطح آتش پوشش داده شود.
توقف و بررسی
پس از خاموش شدن آتش، به آرامی دسته کپسول را رها کنید. مطمئن شوید آتش کاملاً خاموش شده و خطر اشتعال مجدد وجود ندارد.
اجزا کپسول آتش نشانی
کپسول‌های آتش نشانی از اجزای اصلی و مهمی تشکیل شده‌اند که هر کدام نقش خاصی در عملکرد صحیح آن‌ها ایفا می‌کنند.
- بدنه کپسول:
- معمولاً از فولاد یا آلومینیوم ساخته می‌شود و باید مقاومت بالایی در برابر فشار داشته باشد.
- ظرفیت کپسول‌ها بر حسب وزن مواد اطفایی (مانند ۲، ۵ یا ۱۰ کیلوگرم) مشخص می‌شود.
- مواد اطفایی:
- بسته به نوع کپسول، مواد اطفایی می‌توانند آب، پودر خشک، دی‌اکسید کربن (CO₂)، فوم یا مواد شیمیایی خاص باشند.
- هر نوع ماده اطفایی برای خاموش کردن نوع خاصی از آتش طراحی شده است.
- شیر کنترل (Valve):
- این بخش اجازه کنترل جریان مواد اطفایی را می‌دهد.
- شامل یک دسته (اهرم) است که با فشار دادن آن، مواد اطفایی آزاد می‌شوند.
- فشارسنج (Manometer):
- فشار داخل کپسول را نشان می‌دهد و اطمینان ایجاد می‌کند که کپسول به‌درستی شارژ شده است.
- در برخی کپسول‌ها مانند CO₂ فشارسنج وجود ندارد.
- نازل یا شلنگ:
- مواد اطفایی را به سمت آتش هدایت می‌کند.
- در برخی کپسول‌ها نازل ثابت و در برخی دیگر شلنگ قابل انعطاف وجود دارد.
- ضامن ایمنی (Safety Pin):
- از فعال‌شدن تصادفی کپسول جلوگیری می‌کند.
- قبل از استفاده باید بیرون کشیده شود.
اهمیت نگهداری و بازرسی سیستم اطفاء حریق دستی
بازرسی سیستم اعلام حریق و سیستم اطفاء حریق به طور منظم، برای اطمینان از عملکرد صحیح و به‌موقع آن‌ها در مواقع اضطراری ضروری است.
بازرسی منظم کپسول‌های آتش نشانی برای اطمینان از عملکرد صحیح آن‌ها در مواقع اضطراری بسیار مهم است.
این بازرسی‌ها شامل بررسی فشارسنج (برای اطمینان از وجود فشار کافی)، بررسی ظاهر کپسول (عدم وجود زنگ‌زدگی، نشتی یا آسیب فیزیکی)، کنترل تاریخ انقضا و بررسی وضعیت نازل و شلنگ می‌شود.
همچنین، باید مطمئن شد که کپسول در محل مناسب و قابل دسترس نصب شده و برچسب‌ها و دستورالعمل‌های آن خوانا هستند.
بازرسی‌ها باید توسط افراد آموزش‌دیده و مطابق با استانداردهای ایمنی از طرف شرکت‌های مشاور آتش نشانی دارای تاییدیه از طرف سازمان آتش نشانی انجام شود و در صورت نیاز، کپسول‌ها شارژ یا تعویض گردند تا همیشه آماده به کار باشند.
نکات نهایی
کپسول‌های آتش نشانی به‌عنوان یکی از مهمترین سیستم‌های اطفاء حریق دستی، نقش حیاتی در کنترل آتش‌سوزی‌های کوچک و جلوگیری از گسترش آن‌ها دارند.
برای استفاده مؤثر از این کپسول‌ها، باید نوع مناسب آن را بر اساس خطرات موجود در محیط انتخاب کرد و به‌طور منظم بازرسی‌های لازم را انجام داد تا از سلامت و شارژ بودن آن‌ها اطمینان حاصل شود.
آموزش نحوه استفاده صحیح به تمامی افراد حاضر در محیط، قرار دادن کپسول‌ها در محل‌های قابل دسترس و علامت‌گذاری شده و توجه به تاریخ انقضا و فشارسنج از جمله نکات کلیدی هستند.
در صورت مواجهه با آتش‌سوزی‌های بزرگ‌تر از حد کنترل، فوراً با آتش نشانی تماس گرفته و محل را ترک کنید. رعایت این نکات ساده می‌تواند جان افراد و اموال را نجات دهد و از بروز فجایع بزرگ جلوگیری نماید.