در عصر مدرن که تکنولوژی و برق پایه و اساس زندگی روزمره ما را تشکیل می‌دهند، درک مفهوم «تاسیسات الکتریکی» نه‌تنها برای متخصصان بلکه برای هر فردی که با این سیستم‌ها سروکار دارد، حیاتی است. تاسیسات الکتریکی به مجموعه‌ای از تجهیزات، سیم‌کشی‌ها و وسایل کنترلی گفته می‌شود که امکان تولید، توزیع و استفاده از برق را فراهم می‌کنند. این سیستم‌ها نه‌تنها جزئی از زیرساخت‌های صنعتی و مسکونی محسوب می‌شوند، بلکه ایمنی، کارایی و پایداری انرژی را نیز تضمین می‌کنند.
در این مقاله از آکس، به بررسی انواع و اجزاء اصلی تاسیسات الکتریکی، مراحل نصب و بازرسی‌های ایمنی می‌پردازیم.
تاسیسات الکتریکی چیست؟
تاسیسات الکتریکی (Electrical Installation) به دستگاه‌ها و سیستم‌هایی اطلاق می‌شود که برای تولید، توزیع، کنترل، یا استفاده از انرژی الکتریکی طراحی شده‌اند. این تجهیزات شامل المان‌هایی هستند که جریان الکتریکی را هدایت می‌کنند، تغییر می‌دهند یا تبدیل می‌کنند تا عملکردهای مختلفی مانند روشنایی، گرمایش، حرکت یا ارتباطات را فراهم کنند.
در صورت نیاز به مشاوره رایگان با ما تماس بگیرید
021-44945007-8 و 09911677491
انواع تاسیسات الکتریکی
تاسیسات الکتریکی به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند که هرکدام برای اهداف مختلف و در محیط‌های گوناگون کاربرد دارند:
تاسیسات تجاری
برای فضاهای تجاری مانند دفاتر، فروشگاه‌ها و رستوران‌ها که ممکن است شامل سیستم‌های پیچیده‌تری برای روشنایی، تهویه مطبوع و سیستم‌های امنیتی باشد، نصب می‌شوند. این تاسیسات باید با نیازهای کاری و اقتصادی مطابقت داشته باشند.
تاسیسات مسکونی
تاسیسات برقی در خانه‌ها که شامل سیم‌کشی داخلی، نصب تابلو برق، کلیدها، پریزها و سیستم‌های روشنایی است. این نوع تاسیسات باید به گونه‌ای طراحی شوند که امنیت و راحتی ساکنان را تضمین کنند.
تاسیسات عمومی و زیرساخت‌ها
شامل روشنایی خیابان‌ها، تاسیسات برق در فرودگاه‌ها، ایستگاه‌های قطار و دیگر زیرساخت‌های عمومی که نیاز به سیستم‌های الکتریکی قوی و قابل اعتماد دارند، است.
تاسیسات صنعتی
تاسیسات برقی که در کارخانه‌ها و کارگاه‌ها، استفاده می‌شوند. در این مکان‌ها، ماشین‌آلات سنگین و تجهیزات تولیدی نیازمند برق با ولتاژ و جریان بالا وجود دارند که برای کارکرد به تاسیسات خاصی نیازمند هستند. این تاسیسات شامل موتورهای الکتریکی، سیستم‌های کنترل و حفاظت‌های ویژه برای جلوگیری از حوادث است.
هر نوع از این تاسیسات باید با استانداردهای ایمنی و کدهای الکتریکی مطابقت داشته باشد تا از خطرات برقی جلوگیری کرده و کارایی سیستم را تضمین کند.
اجزا تاسیسات الکتریکی
تاسیسات الکتریکی از اجزاء زیر تشکیل شده‌اند.
- سیم‌کشی و کابل‌ها: سیم‌ها و کابل‌ها به‌عنوان مسیرهای انتقال جریان الکتریکی عمل می‌کنند. آن‌ها اغلب از مس یا آلومینیوم ساخته شده و با عایق‌هایی برای جلوگیری از اتصال کوتاه پوشانده می‌شوند.
- کلیدها و رله‌ها: این‌ها دستگاه‌هایی هستند که برای قطع یا وصل جریان الکتریکی استفاده می‌شوند، از جمله کلیدهای معمولی خانگی تا رله‌های صنعتی برای کنترل تجهیزات بزرگ.
- ترانسفورماتورها: دستگاه‌هایی که برای تغییر سطح ولتاژ الکتریکی بدون تغییر فرکانس استفاده می‌شوند. این دستگاه‌ها در توزیع برق بسیار حیاتی هستند.
- فیوزها و بریکرها: این اجزاء برای حفاظت از مدارها در برابر اضافه‌بار یا اتصال کوتاه طراحی شده‌اند. فیوزها یک‌بار مصرف هستند؛ درحالی‌که بریکرها قابل بازنشانی هستند.
- موتورهای الکتریکی: برای تبدیل انرژی الکتریکی به مکانیکی استفاده شده و با استفاده از اصول مغناطیسی عمل می‌کنند. آن‌ها در طیف وسیعی از کاربردها از وسایل خانگی تا صنایع سنگین استفاده می‌شوند.
- باتری‌ها و منابع تغذیه: برای ذخیره یا تولید انرژی الکتریکی استفاده می‌شوند و شامل باتری‌های شیمیایی و منابع تغذیه الکتریکی، مانند آداپتورهای USB می‌شود.
بازرسی تاسیسات الکتریکی
بازرسی تأسیسات الکتریکی فرآیندی است که به‌منظور اطمینان از عملکرد صحیح و ایمن سیستم‌های برقی در ساختمان‌ها و تأسیسات صنعتی انجام می‌شود. این بازرسی‌ها توسط متخصصان برق و با استفاده از ابزارهای تخصصی صورت می‌گیرد تا از بروز حوادث ناگوار مانند برق‌گرفتگی، آتش‌سوزی و خرابی تجهیزات جلوگیری شود.
مراحل و موارد کلیدی در بازرسی تأسیسات الکتریکی شامل موارد زیر هستند.
بررسی فیزیکی
- سیم‌کشی‌ها و اتصالات: ارزیابی سلامت عایق‌ها، شل‌نبودن اتصالات و عدم وجود فرسودگی یا آسیب‌دیدگی در سیم‌ها.
- تابلوهای برق: اطمینان از نصب صحیح، تمیزی و عملکرد مناسب اجزای داخلی تابلوها.
تست‌های عملکردی
- تست پیوستگی هادی‌های حفاظتی: تأیید اتصال مناسب هادی‌های حفاظتی به زمین.
- تست مقاومت عایقی: اندازه‌گیری مقاومت عایق‌ها برای جلوگیری از نشتی جریان.
- تست پلاریته: اطمینان از اتصال صحیح فاز و نول در مدارها.
- تست مقاومت الکترود زمین: سنجش مقاومت سیستم ارت برای تضمین ایمنی.
- تست امپدانس حلقه اتصال کوتاه: بررسی عملکرد کلیدهای حفاظتی در شرایط اتصال کوتاه.
- تست جریان اتصال کوتاه احتمالی (PFC): ارزیابی توانایی سیستم در مقابله با جریان‌های اتصال کوتاه.
- تست عملکرد کلیدهای محافظ جان (RCD): اطمینان از عملکرد صحیح این کلیدها در قطع جریان‌های نشتی.
ارزیابی سیستم ارت (زمین)
- اندازه‌گیری مقاومت چاه ارت: تأیید کارایی سیستم ارت در تخلیه ایمن جریان‌های نشتی.
- بررسی همبندی تجهیزات: اطمینان از اتصال مناسب تمامی تجهیزات به سیستم ارت.
بررسی تجهیزات حفاظتی
- فیوزها و کلیدهای مینیاتوری: اطمینان از انتخاب صحیح ظرفیت و عملکرد مناسب آن‌ها.
- دستگاه‌های حفاظت در برابر اضافه‌جریان: بررسی تنظیمات و عملکرد این دستگاه‌ها.
مستندسازی و گزارش‌دهی
- تهیه گزارش بازرسی: شامل نتایج تست‌ها، نواقص شناسایی‌شده و پیشنهادات اصلاحی.
- ارائه برنامه زمان‌بندی برای بازرسی‌های دوره‌ای: تعیین فواصل زمانی مناسب برای بازرسی‌های آتی.
انجام منظم بازرسی‌های تأسیسات الکتریکی نه‌تنها به افزایش ایمنی و کاهش خطرات کمک می‌کند، بلکه باعث بهبود بهره‌وری انرژی و افزایش عمر مفید تجهیزات نیز می‌شود.
مراحل اجرای تاسیسات برقی
اجرای تأسیسات برقی فرآیندی چندمرحله‌ای است که نیازمند دقت و رعایت استانداردهای فنی و ایمنی است. مراحل اصلی این فرآیند عبارت‌اند از:
- طراحی و تهیه نقشه‌های برق
در این مرحله، مهندسین برق با همکاری معماران، نقشه‌های مربوط به سیستم‌های روشنایی، صوتی، پریزهای برق، تلفن، آنتن، آیفون، فن‌کوئل‌ها، اطفاء حریق، برق اضطراری و موتورخانه را تهیه می‌کنند. این نقشه‌ها محل دقیق تجهیزات برقی و مسیرهای سیم‌کشی را مشخص می‌کنند.
- زیرسازی و لوله‌گذاری
پس از تهیه نقشه‌ها، عملیات شیارزنی دیوارها، سقف و کف برای عبور لوله‌های برق آغاز می‌شود. در این مرحله، قوطی‌های کلید و پریز در محل‌های تعیین‌شده نصب و لوله‌های خرطومی یا پلیکا در مسیرهای مشخص‌شده قرار می‌گیرند تا از سیم‌ها محافظت کنند.
- سیم‌کشی
با اتمام لوله‌گذاری، سیم‌های مناسب با توجه به جریان مورد نیاز و استانداردهای موجود انتخاب و از داخل لوله‌ها عبور داده می‌شوند. اتصالات به قوطی‌ها و تابلو برق با رعایت کدهای رنگی و استانداردهای اتصال انجام می‌شود.
- نصب تجهیزات
در این مرحله، کلیدها، پریزها، روشنایی‌ها و تابلو برق در محل‌های تعیین‌شده نصب می‌شوند. نصب تابلو برق اصلی و کنتورها در محل مشخصی مانند موتورخانه یا طبقه همکف انجام می‌شود و کنتورهای جداگانه برای هر واحد مسکونی نصب می‌شوند.
- تست و راه‌اندازی
پس از نصب تجهیزات، تمامی اتصالات و مدارها بررسی و از صحت عملکرد آن‌ها اطمینان حاصل می‌شود. تست سیستم ارتینگ، اندازه‌گیری مقاومت زمین و اطمینان از ایمنی سیستم از جمله اقداماتی است که در این مرحله انجام می‌شود. در نهایت، با برقراری جریان برق، عملکرد صحیح تمامی تجهیزات مورد بررسی قرار می‌گیرد.
تاسیسات الکتریکی مجموعه‌ای از تجهیزات و سیم‌کشی‌ها برای تولید، توزیع و استفاده از برق هستند. این تاسیسات به انواع مسکونی، تجاری، صنعتی و عمومی تقسیم‌بندی می‌شوند. اجزاء این تاسیسات شامل سیم‌ها، کلیدها، ترانسفورماتورها، فیوزها، موتورها و منابع تغذیه است.
شرکت آکس به عنوان یکی از پیشگامان در این حوزه، بازرسی‌های منظم تاسیسات الکتریکی را انجام می‌دهد. این بازرسی‌ها برای تضمین ایمنی و کارایی سیستم‌های برقی ضروری هستند و شامل تست‌های عملکردی و ارزیابی سیستم ارت می‌باشند.
اجرای تاسیسات برقی شامل طراحی، نصب و تست است که شرکت آکس با تیم متخصص خود، این مراحل را با دقت و کیفیت بالا انجام می‌دهد.